کتاب شب‌ های روشن

کتاب شب‌ های روشن داستانی لطیف و عاشقانه از فئودور داستایوفسکی، نویسنده مشهور و تاثیرگذار روسی است. کتاب شب­ های روشن از احساسات یک مرد جوان تنها می­گوید که به دنبال کسی است که با او صحبت کند. خواندن کتاب زیبای شب­ های روشن با ترجمه روان و فوق­ العاده از مترجم بزرگ، سروش حبیبی لذتی مضاعف دارد.

داستان شب ­های روشن درباره زندگی و احساسات پسر جوانی تنها است که تنها در شهر سن پترزبورگ زندگی می­کند. غم ­ها و آرزوهایش را با کوچه ­ها و دیوارهای شهر در میان می­گذارد. سپس ناگهان با دختری آشنا می­شود که منتظر معشوقش است. دختر متوجه حضور پسر در کنار خود نمی­شود و پسر نیز می­رود. اما وقتی می­بیند که دختر فریاد می­زند و نیاز به کمک دارد، به آن طرف برمی­گردد و دختر را از دست مرد مستی که آنجاست نجات می­دهد. آشنایی این دو نفر با یکدیگر مانند نوری است که بر جان پسر می­تابد. آن­ها داستان خود را برای یکدیگر تعریف می­کنند.

کتاب شب ­های روشن در میان شاهکارهای داستایوفسکی به حساب نمی ­آیند. حداقل عمق و وسعت رمان­ های جنایی و جزایی را ندارد. زیرا داستایوفسکی قبل از رفتن به سیبری، یعنی قبل از بلوغ آثار هنری خود، شب­ های روشن را نوشته است. اما چه چیزی باعث شد این رمان همچنان در میان کتاب­ های مورد علاقه خوانندگان قرار گیرد؟ کتابی که خود داستایفسکی آن را «رمانی احساسی از خاطرات یک فانتزیست» نامیده است. سادگی روایت و زیبایی و لطافت داستان یکی از دلایل محبوبیت کتاب شب­های روشن است.

درباره‌ی فئودور داستایفسکی

فئودور داستایوفسکی نویسنده کتاب شب‌ های روشن، فرزند دوم یک خانواده اصیل اما نه چندان ثروتمند بود. پدرش پزشک و مادرش تاجری اهل مسکو بود. فئودور داستایوفسکی پانزده ساله بود و در آستانه ورود به دانشگاه بود که مادرش را برای همیشه از دست داد. چند سال بعد، در سال 1839، پدر فئودور نیز درگذشت.

روسیه در زمان فئودور داستایوفسکی دستخوش درگیری­ های شدید سیاسی و ناآرامی­های اجتماعی بود. دولت تزاری مخالفان زیادی داشت. در رأس این مخالفان گروهی از جوانان قرار دارند که می­توانند افکار عمومی در اروپای غربی را تحت تأثیر قرار دهند و با جدیت وحشتناکی می­خواستند همه پایه ­های سیاسی-اجتماعی روسیه را براندازند. آن­ ها علیه تزار و وابستگانش توطئه کردند، عقاید الحادی آن­ها را در بوق و کرنا کردند، و با وقاحت آداب و رسوم و عادات مردم سنتی روسیه را مورد انتقاد قرار دادند و به تمسخر گرفتند.

این گروه که به نیهیلیست ­ها معروف بودند، برای مدت کوتاهی بر فئودور داستایوفسکی جوان نیز تأثیر گذاشتند. به گونه­ ای که مدتی با آن­ها ملاقات کرد و در برخی از فعالیت­ های سیاسی آن­ها شرکت داشت. این دلیل محکومیت 9 نویسنده جوان و تبعید چهار ساله او به سیبری (در سال 184) بود.

بخش­ هایی از کتاب شب ­­های روشن

بهار در روستاهای اطراف سنت­پترزبورگ حالتی وصف ناپذیر به وجود می­آورد. طبیعت ناگهان هر آنچه دارد؛ یعنی تمام قدرتی را که از بهشت و آسمان­ها گرفته به نمایش می­گذارد؛ وقتی جامه پر نقش و نگار خود را به تن می­کند و خود را با گل­های تازه می­آراید، به دلایلی مرا به یاد دختر بیمار و ضعیفی می­اندازد که شما بارها با دلسوزی به او توجه کرده­اید و همیشه با رحم و شفقت دیگران روبرو می­شود و ناگهان در یک لحظه به طرز غریبی تغییر کرده و زیبا می­شود و شما را مبهوت و حیران می­کند تا جایی که از خود می­پرسید: چه نیرویی توانسته در آن چشمان محزون و افسرده چنین شعله­ای بیفروزد؟

… من یک آدم رویایی هستم. به ندرت زندگی واقعی خود را داشته­ام. چنین لحظاتی کمتر پیش می­آید و من چاره­ای ندارم جز این که بارها آن­ را در رؤیاهای خود ببینم. تمام شب تو را در رؤیاهایم خواهم دید… تمام هفته، تمام سال، مطمئناً فردا به اینجا می­آیم! به همین نقطه، در همین ساعت و از یادآوری این لحظات خوشحال می­شوم. این­جا برای من عزیز است. در تمام سنت پترزبورگ من دو یا سه محل عزیز دارم…

شاید او همان زنی باشد که مدت­ها بعد قهرمان ما دوباره ملاقات کرد؟ دور از ساحل وطن زیر آسمانی دیگر آسمانی داغ و دم گرفته در شهر زیبای ابدی در سیاره­ای درخشان در انعکاس آوای یک ارکستر در پالازو! باید پالازو بوده باشد؛ غرق در نور! آیا کسی که رؤیابین ما در بالکن دید، همان دختری نبود که جامه ­ای از گل­های پرپر بر تن داشت و زمزمه کنان می­گفت: «من آزادام»