کتاب آرمان‌ شهر

در کتاب آرمانشهر خواهیم دانست که اتوپیا توسط توماس مور، فیلسوف انگلیسی نوشته شده است. گرچه ریشه­ های اصلی سنت آرمان شهر را باید در جمهوری افلاطون جست و جو کرد، اما مور با نوشتن اتوپیا به عنوان آغازگر سنت آرمان شهر شناخته شد و بدین ترتیب مرحله جدیدی از نقد اجتماعی در تاریخ اندیشه غرب شکل گرفت. کتاب توماس مور آنقدر معروف شد که به زودی نام یونانی خود را، اتوپیا، به معنی هیچ کجا، به عنوان یک کلیدواژه کلی برای همه طرح­های ایده آلیستی برای یک شهر خیالی گذاشت؛ همانطور که امروزه، هر طرح خیالی یک مدینه فاضله هنوز هم به همین نام خوانده می­شود. اتوپیا. که ساختار هندسی مدینه فاضله خیالی سر توماس مور را به تصویر می­کشد، در میان روشنفکران و متفکران اهمیت ویژه­ای یافت. برخی از محققان این اثر را به عنوان یکی از مشهورترین کتاب­های جهان خوانده­اند و برخی از فرقه­ها از جمله یسوعیان در طراحی حکومت سیاسی خود تحت تأثیر آرمان شهر توماس مور قرار گرفته­اند. برتر و روسل به اهمیت این کتاب اشاره می­کنند: نام مور تقریباً فقط به خاطر کتاب اتوپیا به یادگار مانده است.

به گفته مترجمان فارسی مدینه فاضله مور، این کتاب یکی از آثار متعدد در اروپا درباره جامعه ایده­آل و ساخت و سازماندهی آن است و همچنین کتابی است که جوهر بسیاری از کلماتی را دربر می­گیرد که بعدها در آن مطرح شد. تمدن اروپایی و به همین دلیل کتابی است که پیوندی پنهان و عمیق با سرنوشت تمدن اروپایی دارد. در قرن شانزدهم، این اثر بر نگرش رهبران جنبش‌های مذهبی با گرایش‌های سوسیالیستی در آلمان مانند لوتر، نیکلاس استورک و توماس مونترز تأثیر گذاشت. نوشته­های او تأثیر عمیقی در شکل گیری نظریه کمونیسم، به ویژه در نیمه دوم قرن هجدهم داشت. بنابراین، همانطور که برخی گفته­اند، اتوپیا، زاده نیاز زمان خود بود که مقاومت و حتی شورش در برابر بی­حرکتی جامعه­ای کهنه و راکد را می­طلبید.

اتوپیا زمانی به شهرت رسید که مور قبلاً ادعا کرده بود که این کتاب را فقط برای سرگرمی نوشته است و قصد ندارد آن را در اختیار خوانندگان قرار دهد. این در راستای تشکر از اراسموس است که بر انتشار آن نظارت داشت.

کتاب آرمانشهر با موقعیت خاص انگلستان در آن زمان بیگانه نیست. در آن زمان انگلستان پایان جنگ صد ساله و آغاز جنگ­های داخلی را تجربه می­کرد. از یک سو، اشراف و ثروتمندان برای به دست آوردن قدرت سلطنتی دست و پنجه نرم می­کردند و از سوی دیگر، اوضاع اقتصادی در حال تغییر بود؛ تجار و بازرگانان با کمک اعیان و ثروتمندان توانستند مزارع کشاورزی را از روستاییان بگیرند و به چراگاهی برای دامداری لجام گسیخته و تولید و صادرات پشم تبدیل کنند. کشاورزی ناگهان از رونق افتاد و کشاورزان بیکار و با کمبود معیشت مواجه شدند. در نتیجه گروهی از آ­ن­ها آواره شدند و گروهی ده هزار نفری از سوی دولت­ها به اعدام محکوم شدند..

فهرست مطالب کتاب آرمانشهر

مقدمه

ناﻣه‌ی توماس‌مور به پیترگیلز

ناﻣه‌ی پیتر گیلز به باسلیدن

کتاب اول

کتاب دوم

بخشی از کتاب آرمان­شهر

بسیاری از اشراف هستند که از کار دیگران مانند زنبورها سود می­برند. با افزایش اجاره­بها، خون رعایای خود را می­مکند. چون این تنها کاری است که در آن اقتصادی عمل می­کنند و خسته می­شوند. در امور دیگر آنقدر هدر می­دهند که خودشان را نابود می­کنند. این بزرگواران و بزرگان همیشه عده­ای بیکار و ولگرد را که هرگز راه و رسم زندگی خود را نیاموخته­اند، دور خود جمع می­کنند و وقتی اربابشان از دنیا می­رود یا خودشان بیمار می­شوند، بلافاصله اخراج می­شوند. چون توجه بزرگواران به بیکارها بیشتر از بیماران است. وارثان بزرگوار دیگر قادر به حفظ تشکیلات قبلی نیستند، گروهی که بیرون رانده شده اند از گرسنگی می­میرند و اگر نیاز به دزدی داشته باشند به هلاک خواهند رسید.

سخن پایانی

آن­چه این کتاب آرمانشهر را بیش از هر چیز در نگاه اول خاص می­کند، نوع آرایش به کار رفته در صفحات مختلف کتاب است. مور جنبه­ های مختلف داستان را با تسلط و اجبار کامل به صحنه برد، به طوری که بسیاری از خوانندگان تصور می­کنند صحنه ­های تخیلی واقعی هستند. در کل کتاب، اخلاص و اعتقاد موج می­زند. در این اثر داستانی می­توان بسیاری از خواسته­ های انسانی را یافت و خواب ­های بسیاری را با آن تعبیر کرد.