کتاب طاعون یا «La Peste» یکی از برجسته‌ترین رمان‌های آلبر کامو، نویسنده و فیلسوف بزرگ فرانسوی در قرن بیستم به‌شمار می‌رود که در سال 1947 پس از نخستین رمان او یعنی بیگانه، برای اولین‌بار به چاپ رسید. آلبر کامو در سه دوره‌ی نوشتاری خود از مضامین متفاوتی همچون پوچی، عصیان و درون‌مایه عشق صحبت کرده که کتاب طاعون در دوره‌ی عصیان آن قرار دارد. کامو در این رمان موقعیتی داستانی با موضوع شیوع بیماری مهلک و مسری در شهری کوچک خلق می‌کند که منجر به قرنطینه‌ی شهر و ایجاد بحران در همه‌ی شئون زندگی مردم شده‌است. در نقد کتاب طاعون معمولا به بررسی و طرح مسائلی همچون ماهیت انسانی، بی‌عدالتی، رویکرد‌های متفاوت انسان در مقابل بلایی عظیم به نام طاعون، همچون همکاری، سرکشی جمعی، همدلی و… در راستای ایجاد تغییر و تحول در جهان و مقابله با تاریکی پرداخته که در ترکیب با سبک نوشتاری روان و پرکشش، داستانی لذت‌بخش تاثیر‌گذار پدید آورده‌است.
نقد کتاب طاعون
طاعون جز آثار برجسته‌ی ادبیات فرانسه به‌شمار می‌آید که در ده‌ها کشور در سراسر دنیا ترجمه شده و طرفداران بسیاری دارد. طاعون با بیان کردن چندین پرسش اساسی و بنیادین و با استفاده از آن، اعمال و خواسته‌های انسان را مورد آزمایش قرار می‌دهد. این کتاب با بهره‌گیری از نمادگرایی‌های قدرتمند، شخصیت‌های پیچیده و سبک نوشتاری عمیق اما قابل درک باعث ایجاد سولات اساسی درباره مفاهیم زندگی و وجودی انسان در ذهن خوانندگان این اثر می‌شود.
این اثر امروزه جزء آثار ابزورد با درون مایه‌ی اگزیستانسیالیسم به‌شمار می‌رود که مضامین فلسفی زیادی را در بر می‌گیرد. در اصل نقد کتاب طاعون به میزان پایبندی بشر به ارزش‌های انسانی و مواجهه جمعی انسان‌ها با تباهی و عصیان در مقابل آن است. به علاوه نویسنده با سبک نوشتاری رک و بدون لکنت خود پرسش‌ها و دیدگاه چالش برانگیزی را در مواجهه با مفاهیمی همچون خدا، عدالت و… بیان می‌کند. همچنین نقد صریح و قاطعی به رویکرد کلیسا و مردم در مواجهه با موقعیتی همچون موقعیت طرح شده در داستان وارد می‌کند. شخصیت‌های این رمان هرکدام نماینده یک جنبه از شخصیت انسان هستند که رویکرد‌های گوناگون انسان در مواجهه با مسئله‌ای مشترک را توجیه می‌کنند.
کامو در این اثر روایتی از طاعون که نمادی از رنج عمیق و مواجهه با پدیده‌ای عظیم و ویران‌گر فاشیسمی است عنوان کرده‌است که برخی پژوهشگران در نقد کتاب طاعون، از آن به‌عنوان نمادی از حمله و اشغال نازی‌ها نام می‌برند. در این کتاب طاعون در قالب فاشیسم نمادپردازی شده و با استفاده از آن نویسنده ضدیت خود را با هرگونه‌ای از شر از جمله فاشیم را اظهار می‌کند و معتقد است انسان باید در مواجهه با شر از پذیرش آن امتناع کرده و در برابر آن مبارزه کند. در واقع رمان سعی دارد مسئله وجود شر در دنیا را در قالب داستانی قابل لمس، یادآوردی کرده و مبارزه در مقابل آن برای رسیدن به آزادی را ارزشمند عنوان کند.
نقد کتاب طاعون از دیدگاه افراد مشهور
این اثر از زمان انتشار تا کنون، توجه افراد زیادی به ویژه منتقدان را به خود جلب کرده است و اغلب مورد ستایش قرار گرفته، به طوری‌که دختر آلبر کامو، «کاترین کامو» طاعون را به عنوان اثری معرفی کرده که ادعاهایش از گذشته تا کنون صادق بوده و در آینده نیز صادق خواهد بود. دیدگاه آینده‌نگرانه و متفاوت کامو در این کتاب باعث شد نشریه گاردین در نقد کتاب طاعون، این اثر را جز آثار کلاسیک به‌شمار آورد و آن را به عنوان داستانی برای همه‌ی دوران‌ها معرفی کند. روزنامه‌ی The Star Tribune درباره این اثر می‌نویسد، نویسنده این کتاب به ما در یافتن پاسخ برای چالش‌های غیرمعمول زندگی کمک می‌کند.
سخن پایانی
همان‌طور که در این مطلب اشاره شد کتاب طاعون نقطه‌ا‌ی درخشان در تاریخ ادبیات اروپا و جهان به‌شمار می‌رود و جز آثار کلاسیک و جذاب مناسب تمام دوران‌ها از آن نام برده می‌شود. آلبر کامو با دیدگاهی صادقانه و بدون شعار، لحظاتی انسانی خلق کرده که به خواننده‌ی خود تلنگر می‌زند تا اعمال خود را مورد پرسش قرار دهد و هدف خود را در زندگی بیابد. در نهایت طاعون مارا با دنیایی مواجهه می‌کند که در آن، تنها با هدفی درست و رعایت ارزش‌های انسانی است که می‌توان با شر مقابله کرد و به نیکی رسید.
